Ο πρώτος οδηγός αυτοβελτίωσης: Τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη

Δεν θα ήταν υπερβολή να χαρακτηριστούν τα Ηθικά Νικομάχεια ως ο πρώτος οδηγός αυτοβελτίωσης. Ο Αριστοτέλης, ήδη από το πρώτο βιβλίο (από τα δέκα), τονίζει την πρακτική διάσταση της θεωρίας του: «Σκοπός δεν είναι να μάθουμε τι είναι ευδαιμονία, αλλά να γίνουμε ευδαίμονες», αναφέρει χαρακτηριστικά. Για τον φιλόσοφο, η ευδαιμονία είναι μια ενεργητική κατάσταση της ψυχής σε συμφωνία με την αρετή. Με άλλα λόγια, η ευτυχία επιτυγχάνεται μέσα από συγκεκριμένες πράξεις και στάσεις ζωής.

Ο Αριστοτέλης αναλύει τις αρετές, διακρίνοντάς τες σε διανοητικές και ηθικές:
«Τις αρετές τις διακρίνουμε σε διανοητικές και ηθικές: τη σοφία, τη σύνεση και τη φρόνηση τις ονομάζουμε διανοητικές, τη γενναιοδωρία και τη σωφροσύνη ηθικές. Γιατί, όταν μιλάμε για το ήθος ενός ανθρώπου, δεν λέμε ότι είναι σοφός ή συνετός αλλά ότι είναι πράος ή σώφρων. Επαινούμε όμως και τον σοφό για την ψυχική του διάθεση (κατὰ τὴν ἕξιν) και από τις ψυχικές διαθέσεις αρετές ονομάζουμε τις αξιέπαινες.» (Ηθικά Νικομάχεια 1103 a3-10)

Οι διανοητικές αρετές «γεννιούνται και αυξάνονται» μέσω της διδασκαλίας και απαιτούν εμπειρία και χρόνο. Αντίθετα, οι ηθικές αρετές σχετίζονται με τον χαρακτήρα μας και είναι αυτές που ο Αριστοτέλης εξετάζει εκτενώς στα Ηθικά Νικομάχεια. Η προσωπική ευτυχία, όπως τονίζει, απαιτεί τη δική μας προσπάθεια και καλλιέργεια. Αν επιθυμούμε να βελτιώσουμε τον εαυτό μας, είναι σημαντικό να ακολουθήσουμε τις εξής συμβουλές:

Συμβουλή 1: Το μέσον άριστον

Η υπερβολή και η έλλειψη καταστρέφουν τα πάντα, όπως και στη σωματική άσκηση. Η ισορροπία, ή αλλιώς το «ορθό μέσον» ανάμεσα στην υπερβολή και την έλλειψη, αποτελεί την ουσία της αρετής. Αρετές όπως η ανδρεία, η πραότητα και η σωφροσύνη βρίσκονται στο μέσον της συμπεριφοράς μας. Η δειλία, η απάθεια και η αναισθησία είναι οι ελλείψεις τους, ενώ το θράσος, η οργιλότητα και η αναισχυντία οι υπερβολές τους. Το αριστοτελικό μέσον δεν είναι το ίδιο για όλους· εξαρτάται από τον χαρακτήρα μας.

Συμβουλή 2: Διαμόρφωσε τον χαρακτήρα σου με τη συνήθεια

Οι ηθικές αρετές είναι αποτέλεσμα εξάσκησης. Όπως ο καλός μουσικός γίνεται άριστος με την εξάσκηση, έτσι και ο χαρακτήρας μας διαμορφώνεται με την καθημερινή εφαρμογή. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, «οι συνήθειες (αἱ ἕξεις) αποκτώνται από τις ίδιες τις ενέργειές τους». Γινόμαστε σώφρονες, γενναιόδωροι και δίκαιοι μέσα από τη συστηματική εξάσκηση αυτών των συμπεριφορών.

Συμβουλή 3: Αγάπα τον εαυτό σου

Ο Αριστοτέλης θεωρεί τη φιλαυτία ουσιώδες χαρακτηριστικό του ευδαίμονα ανθρώπου. Η φιλία προς τους άλλους ξεκινά από τη σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας. Να αγαπάς τον εαυτό σου, όχι με τα ελαττώματά του, αλλά με σκοπό τη συνεχή βελτίωση.

Συμβουλή 4: Δημιούργησε αληθινές φιλίες

«Ο φίλος είναι ένας άλλος εαυτός μας», λέει ο Αριστοτέλης. Η φιλία είναι απαραίτητη για την ανθρώπινη ευτυχία και μπορεί να υπερκεράσει ακόμα και τη δικαιοσύνη. «Αν οι άνθρωποι είναι φίλοι, δεν χρειάζονται τη δικαιοσύνη· όταν όμως είναι δίκαιοι, έχουν ανάγκη τη φιλία.»

Συμβουλή 5: Να είσαι γενναιόδωρος

Η γενναιοδωρία είναι η πιο αγαπητή αρετή και πηγάζει από τη χαρά της προσφοράς. Ο άνθρωπος ως «φύσει πολιτικὸν ζῷον» ζει με τους άλλους και ευημερεί μέσα από τη σχέση της προσφοράς και της αλληλεπίδρασης.

Θα είμαστε πάντα ευτυχισμένοι;

Η ζωή είναι γεμάτη προκλήσεις και ανατροπές. Ο Αριστοτέλης αναγνωρίζει ότι σε στιγμές ανυπέρβλητης δυστυχίας χρειάζεται χρόνος. Ωστόσο, η καλλιέργεια της προσωπικότητας και της αρετής μας επιτρέπει να σταθούμε με αξιοπρέπεια και να αναδείξουμε την εσωτερική ομορφιά και δύναμη. Εκεί είναι που «αστράφτει η ομορφιά» (διαλάμπει τὸ καλόν).

Αρβανίτη-Πρεβεζάνου Ευγενία 

Msc BA Επικοινωνιολόγος- Personality Creator

Evgenia.GReek

Το ΡΟΎΧΟ της ΖΩΉΣ σου

 

Πόσος καιρός χρειάζεται σ’ ένα ρούχο να παλιώσει; 

Ένας χρόνος δύο, πέντε, δέκα; Παραπάνω;

Πόσο θα σου πάρει να δεις και να αποδεχτείς ότι δεν μπορείς να το φοράς άλλο, ότι τα μανίκια του σού μίκρυναν, οι αγκώνες έλιωσαν σχηματίζοντας μικρές τρύπες έτοιμες ν’ αποκαλύψουν το δέρμα σου. Ότι η φόδρα έλιωσε κι αυτή, δεν μπορεί, όσο κι αν το θέλει, να σε ζεστάνει.

Θυμάσαι τη μέρα που το είδες πρώτη φορά. Είναι αυτό που χρειάζομαι, είπες γεμάτη ενθουσιασμό. Το πρόβαρες και καμάρωνες στον καθρέφτη σου. Όλες θα με ζηλεύουν για το απόκτημά μου, σκέφτηκες και χαμογέλασες μακάρια.

Από ‘κείνη τη στιγμή δεν το έβγαλες από πάνω σου. Όπου κι αν πήγαινες το φορούσες, σού έδινε αυτοπεποίθηση και ένιωθες ότι σ’ αγαπάει όπως το αγαπούσες κι εσύ. Με τον καιρό το συνήθισες εσύ, το συνήθισαν κι άλλοι. Αν καμιά φορά έφευγες χωρίς αυτό, οι φίλοι σε ρωτούσαν γιατί δεν το έχεις μαζί. Αυτό σε χαροποιούσε όμως σε εκνεύριζε κιόλας. 

- “Είμαι εγώ εδώ, δεν σας φτάνω;” έλεγες χαμογελώντας.

Τα χρόνια πέρασαν και η αγάπη σου έγινε εξάρτηση. Συνέχισες να το φοράς, χωρίς να σου φαίνεται παράλογο ή τρελό, παρότι ήξερες ότι ο καιρός το φθείρει επάνω σου, ότι το σώμα σου άλλαξε και είχε αρχίσει να σε στενεύει. Είχε γίνει ένα με το κορμί σου. Ούτε που σου περνούσε απ’ το μυαλό να βάλεις κάτι άλλο. Σαν προδοσία το έβλεπες ακόμα και να γυρίσεις το κεφάλι να κοιτάξεις σε βιτρίνα.

Ήταν μια μέρα σαν όλες τις άλλες, όταν τυχαία περνώντας μπροστά από καθρέφτη, είδες την αντανάκλασή σου. Στην αρχή δεν κατάλαβες ότι ήσουν εσύ. Τρόμαξες. Το ρούχο κρεμόταν σαν τσουβάλι επάνω σου και σ’ έκανε να μοιάζεις με γριά. Πόσα χρόνια είμαι έτσι, αναρωτήθηκες και τα μάτια σου γέμισαν θάλασσες. Αυτό το παλιόρουχο με κάνει να φαίνομαι κουρασμένη, μουρμούρισες καθώς συνέχισες τον δρόμο σου, αλλά δεν το έβγαλες. Αισθανόσουν ασφάλεια φορώντας το κι ας ήξερες πως πάλιωσε και πως είναι για πέταμα.

Τόσα χρόνια με προστάτευε, σκεφτόσουν δικαιολογώντας ουσιαστικά την ανασφάλεια σου. Αμαρτία να το πετάξω. Ίσως μπορώ να το τροποποιήσω, να το φέρω στα μέτρα μου. Μα όσες προσπάθειες κι αν έκανες το αποτέλεσμα ήταν αποκαρδιωτικό. Ώσπου άρχισες να το παίρνεις απόφαση. Αυτό το ρούχο ράφτηκε για να είναι αυτό που είναι, δεν έχω δικαίωμα να το αλλάξω μόνο και μόνο επειδή εγώ έχω αλλάξει, παραδέχτηκες με πόνο.

Κάθε φορά που προσπαθούσες να το βγάλεις, κομμάτια από το δέρμα σου ξεκολλούσαν προκαλώντας αφόρητους πόνους. Είχε γίνει ένα με το πετσί σου. Γνώριζες όμως καλά ότι αν δεν το πετάξεις σύντομα, θα έλιωνες μαζί του.

Όταν κατάλαβε ότι δεν το θέλεις πια, πληγώθηκε. Ο πόνος του έγινε οργή και με πείσμα αντιστάθηκε γεμίζοντας την υφή του με αγκάθια τα οποία τρυπούσαν το δέρμα σου μέχρι το κόκαλο.

- “Τόσα χρόνια ήμουν εδώ για σένα και τώρα θέλεις να με πετάξεις”, σου ψιθύρισε μια νύχτα στον ύπνο σου.

Γεμάτη από τύψεις κι ενοχές, άρχισες να κλαις. 

- “Μα δεν το βλέπεις; Δεν μπορούμε πια να είμαστε μαζί”, κλαψούρισες προσπαθώντας να του δώσεις να καταλάβει το κακό που κάνετε και οι δύο στον εαυτό σας. 

- “Έχω μείνει σχεδόν γυμνή, είσαι γεμάτο τρύπες και με πληγώνεις, δεν μπορώ να σε φοράω άλλο, πονάω και κρυώνω”. 

Τυλίχτηκε τότε εκείνο σαν σκοινί στον λαιμό σου και απείλησε να σε σκοτώσει.

“Αν μ’ αφήσεις θα πεθάνεις”.

“Μα κι αν μείνω θα πεθάνω”, είπες και πήρες στα χέρια το ψαλίδι. 

Αρβανίτη-Πρεβεζάνου Ευγενία 

Msc BA Επικοινωνιολόγος- Personality Creator

Evgenia.GReek

Ευχαριστώ την κα Συμέλα Βασιλειάδου που έγραψε το διήγημα αυτό που μπορείτε να το βρείτε και ΕΔΩ