Γ' ΜΕΡΟΣ: ΚΛΙΣΕΙΣ_Η προσωπικότητα ως παράγοντας στην επιλογή επαγγέλματος

Κλίσεις και ιδιαίτερες ή ειδικές ικανότητες

Οι κλίσεις βρίσκονται συνήθως σε συνάρτηση με τις ιδιαίτερες ικανότητες και αλληλοενισχύονται με αποτέλεσμα να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή επαγγέλματος του ατόμου. Η κλίση που έχει ένα άτομο προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση και οι ειδικές ικανότητες που διαθέτει για μια συγκεκριμένη ασχολία, είναι σε μεγάλο βαθμό στοιχεία ουσιαστικά και ικανά να οδηγήσουν όχι μόνο σε επιτυχημένη επαγγελματική επιλογή και σταδιοδρομία αλλά και σε καλύτερη ψυχική ισορροπία, αφού το άτομο είναι σε θέση να αξιοποιεί δημιουργικά τα ιδιαίτερα «χαρίσματά του».
Οι ικανότητες χωρίζονται, ως γνωστόν, σε έμφυτες και επίκτητες. Είναι χαρακτηριστικές οι αναφορές του Ιντζεσίλογλου (1992) στο διαχωρισμό αυτό. «Οι έμφυτες ικανότητες εμφανίζονται σαν πρώιμες και αυθόρμητες κλίσεις του ατόμου και χαρακτηρίζονται από μια μονιμότητα. Η κλίση είναι ένα σύνολο στενά αλληλεξαρτημένων εσωτερικών τάσεων και παρορμήσεων που προσανατολίζουν το άτομο προς ορισμένες μορφές δραστηριοτήτων, και όχι προς άλλες. Οι επίκτητες ικανότητες είναι εκείνες που αποκτούνται από το άτομο μετά τη γέννησή του μέσ’ από εμπειρίες και μάθηση στα πλαίσια του κοινωνικού και πολιτιστικού του περιβάλλοντος» (285).
Θεωρείται αναγκαία η συνειδητοποίηση των ικανοτήτων ενός ατόμου, γιατί αυτή θα συμβάλλει και στη συνειδητοποίηση των αδυναμιών του. Αυτή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την προσπάθειά του να τις υπερκαλύψει ή να τις εξουδετερώσει (πβ. Ιντζεσίλογλου 1992). Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποτελέσει μια νέα βάση για την επιλογή επαγγέλματος.
Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Super (1957), αναφερόμενος στο χώρο του επαγγελματικού προσανατολισμού, ο όρος «ειδικές ικανότητες» χρησιμοποιείται για να δηλώσει τα χαρακτηριστικά εκείνα, που οδηγούν στην επαγγελματική επιτυχία. Περιγράφοντας μάλιστα τα χαρακτηριστικά αυτά, αναφέρει τις ακόλουθες ειδικές ικανότητες:
    I. Αντιληπτική ταχύτητα και ακρίβεια
    II. Χειρωνακτικές ικανότητες
    III. Οπτικο – κινητικές ικανότητες
    IV. Μηχανική κατανόηση
    V. Αισθητική κρίση
    VI. Μουσική ικανότητα
Ο Super προχωρεί σε αναλυτική και συγκριτική θεώρηση των ικανοτήτων αυτών, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων και τα εξής: Μια επιλογή επαγγέλματος στηριζόμενη στις ιδιαίτερες ικανότητες ενός ατόμου, ανοίγει το δρόμο προς μια επιτυχημένη επαγγελματική σταδιοδρομία, εφόσον βέβαια συντρέχουν και άλλοι εξίσου σημαντικοί παράγοντες. Για την επιτυχία σε ένα επάγγελμα χρειάζεται τουλάχιστο μια «ειδική ικανότητα» και για ορισμένες περιπτώσεις ο συνδυασμός περισσότερων. Έτσι, κάποιος που θέλει π.χ. να εργάζεται με επιτυχία σε μια υπαλληλική θέση, θα πρέπει να έχει αναπτυγμένη, όχι μόνο την αντιληπτική ταχύτητα αλλά και την ακρίβεια. Οι «ειδικές ικανότητες» φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του εργασιακού περιβάλλοντος. Συνήθως επιλέγουμε επαγγέλματα, επειδή διαθέτουμε τις ικανότητες εκείνες που απαιτούνται, ώστε να υπάρχει δυνατότητα και δημιουργικής έκφρασης. Έτσι, όποιος έχει αναπτυγμένη την ικανότητα αντίληψης του χώρου και σχέσεων σ’ αυτόν, είναι πιθανόν να ακολουθήσει μια επιστημονική και τεχνική εργασία, ενώ αυτός που δεν έχει αντιληπτική ταχύτητα και ακρίβεια, δε θα επιλέξει ένα επάγγελμα που απαιτεί αυτές τις ικανότητες. Στην περίπτωση που κάποιος δεν επιλέγει επάγγελμα σύμφωνο με τις «ειδικές ικανότητές του», θα χρειαστεί περισσότερη προσπάθεια και χρόνο από κάποιον που είναι «γεννημένος» για αυτή την εργασία.
Χρειάζεται, βέβαια, εδώ να σημειωθεί ότι, ο Super είναι δέσμιος ορισμένων παλαιών αντιλήψεων της Ψυχολογίας για τις νοητικές ικανότητες, αφού αυτές είναι, τουλάχιστο σε συνάρτηση με τα ενδιαφέροντα του ατόμου, επίκτητο στοιχείο.
Από την εμπειρική πλευρά, και σε αναφορά προς τους Έλληνες μαθητές, ο Δημητρόπουλος (1986) αναφέρει ότι, οι Ελληνίδες μαθήτριες, όταν αποφασίζουν για το επάγγελμά τους, λαμβάνουν υπόψη τις ατομικές κλίσεις και τις ικανότητές τους, ενώ οι μαθητές ενδιαφέρονται ή έχουν ως κριτήριο και κίνητρο το κύρος της σχολής που θα σπουδάσουν καθώς και το κοινωνικό γόητρο του επαγγέλματος που θα επιλέξουν, όπως αναφέρθηκε στο αντίστοιχο κεφάλαιο.
Είναι φανερό ότι, η διαπίστωση αυτή αποκαλύπτει κάποια προβληματική εξάρτηση και συγχρόνως ρευστότητα των σχετικών κριτηρίων και κινήτρων των σύγχρονων νέων στην επιλογή επαγγέλματος. Με άλλα λόγια, οι κλίσεις και οι ιδιαίτερες ικανότητες παίζουν ρόλο στην επαγγελματική επιλογή αλλά σε συνδυασμό με τα εκάστοτε δεδομένα της κοινωνικής πραγματικότητας. Αυτό άλλωστε είναι και αναμενόμενο, προκειμένου μια επαγγελματική επιλογή να οδηγήσει σε γενικότερη επιτυχία και όχι μόνο στην προώθηση της κλίσης και στην ικανοποίηση του αντίστοιχου ενδιαφέροντος.

Συνεχίζεται ΜΕΡΟΣ Δ' : Ενδιαφέροντα, από την Αγνή Βίκη και τον Ευστράτιο Παπάνη
ΠΗΓΗ : https://psichologiagr.com/